مفاهیم انگیزه پورسانت پاداش بازارایابی

• مفاهیم انگیزش و پاداش آشنا چیستند؟
• تمایز پاداشهای درونی وبیرونی کدام است؟
• تئوری محتوایی انگیزش چیست؟
• سلسله مراتب نیازهای مازلو  کدام است؟
• تئوری وجود، وابستگی و رشد چیست؟
• تئوری فرایندی انگیزش چیست؟
• چگونه انگیزش بر عملکرد تأثیر می گذارد؟
• تئوری های محتوایی انگیزش چگونه نیازها را تبیین       میکنند؟
• تئوری های فرایندیِ انگیزش چه نگرشی را نشان می دهند؟
• تقویت رفتار چه نقشی را در انگیزش ایفا می کند؟
• پاداش برای جبران خدمات چگونه در انگیزش تأثیر می گذارد؟  
• چگونه انگیزش بر عملکرد تأثیر می گذارد؟
• انواع مختلف نیازهای فردی کدامند؟
• تئوریهای فرایندیِ انگیزش چه نگرشی را نشان می دهند؟
• تقویت رفتار چه نقشی را در انگیزش ایفا می کند؟
• پاداش برای جبران خدمات چگونه در انگیزش تأثیر می گذارد؟ 
•  

 

مقدمه 

اصطلاح انگیزش در تئوری مدیریت، تبیین کننده نیروهای درونی فرد است که در میـزان، جهـت وپیگیری تلاش در کار صرف میشود. بـه عبـارت سـادهتـر، یـک شـخص بـا انگیـزش زیـاد، در کـارسختکوش است، و کسی که انگیزش ندارد، تلاش اندکی مـیکنـد . مـدیری کـه از طریـق انگیـزشهدایت میکند، شرایطی به وجود میآورد که افرادی که با آنها سر و کار دارد، مشتاق و سـختکوشباشند. واضح است که اگر نتایج عملکرد بالا به طور مستمر در سازمان مد نظر باشد، یک نیروی کاربا انگیزه بالا اجتناب ناپذیر است. 

پاداش بر حسب تعریف رسمی، عبارت است از ارزش نتایج کار برای فرد. یک محیط کـاری بـاانگیزه برخوردار از غنای پاداش برای انسانهایی است که تحقـق عملکـرد آنهـا بـه حـصول هـدفهایسازمانی کمک می کند. اساساً دو نوع پاداش برای افرادی که کار میکنند وجود دارد که عبارتند از:

پاداشهای برونی و درونی. پاداشهای برونی  از بیرون اعمـال  مـیشـوند؛ اینهـا نتـایجی هـستند دارایارزش که به وسیلة یک شخص به دیگری داده می شـود (نوعـاً سرپرسـت یـا مـدیر سـطح بـالاتر).  

نمونه های معمولِ پادشهای برونیِ موجـود در محـل کـاری عبارتنـد از پرداخـت تـشویقی، ترفیـع،مرخصی، مأموریتهای ویژه، لوازم اداری، مزایا، جوایز، تشویق کلامی، و نظایر آن. در تمامی مـوارد،منشاء پادشهای بیرونی انگیزش، در بیرون خود فرد قرار دارند. 

پاداشهای درونی، یا پادشهای طبیعی خود به خود اعمال میشوند. ایـن پادشـها همچنـان کـهشخص کاری را انجام میدهد به طور »طبیعی« حادث می شوند. آنهـا در ایـن مفهـوم، مـستقیماً بـاخود شغل عجین شده اند. منابع عمدة پادشهای درونـی عبارتنـد از احـساس قابلیـت و شایـستگی،بالندگی فردی، و خودکنترلی که افراد در کارشان تجربه  میکنند. بنـابراین،  محـرکهـای انگیزشـیپادشهای درونی، داخلی هستند و به عمل شخص دیگـری بـستگی ندارنـد. مـدیران آگـاه بـه ارزشپادشهای درونی واقفند و تمام سعی خود را به      کارمیبرند تا انگیزش از درون را تشویق کنند. 

هر دو پاداش درونی و برونی اگر خوب به کار روند، می توانند بـه مـدیران کمـک کننـد تـا ازطریق انگیزش کارکنان را به طور مؤثر هدایت کنند. اما برای انجام این کـار، مـدیران بایـد: (1) بـهتفاوتهای فردی و تنوع نیروی کاری احترام بگذارند، 2() به وضوح بدانند که افراد از کـار چـه مـیخواهند، و (3)پادشها را به وجود آورند و توزیع کنند تا این نیازها را ارضاء نماینـد، و در عـین حـالمنافع سازمان را نیز ملحوظ بدارند. تئوریهای انگیزش با توجه به این هدفهـا در سـه طبقـة اصـلیقرار می گیرند که هر یک آثار اندک متفاوتی برای مدیریت عملکرد افراد دارند: 

1. تئوریهای محتوایی- سعی دارند به مدیران در درک نیازهای انسانی و اینکه چگونه آدمهایی بانیازهای متفاوت ممکن است به  وضعیتهای کاری متفاوت پاسخ دهند، کمک کنند.
2. تئوریهای فرایندی- سعی دارند در درک مفهـوم پادشـها و فرصـتهای کـاری بـرای افـراد درسازمان، به مدیران یاری رسانند. 
3. تئوری تقویت رفتار - سعی دارد به مدیران در درک اینکه چگونه رفتار افراد به وسیله عواقب و آثار محیطی تحت تأثیر قرار می گیرد، کمک کند. 

 

تئوریهای محتوایی انگیزش 

تئوریهای محتوایی انگیـزش، رفتار و طرز تلقی در مورد کار را بر مبنای نیازهای فردی توضیح مـیدهند. اینها نارساییهای زیست شناختی و روان شناختی هستند که افراد برای حذف آنها تا حـدودیاحساس اجبار و الزام میکنند. با وجود اینکه هر یک از تئوریهای ذیل دربارة مجموعهای از نیازهاییبحث میکند که تفاوتهای جزئی با یکدیگر دارند، همه اینها متفق القول هستند کـه نیازهـا موجـبتنشهایی میشوند که بر طرز تلقی و رفتار اثر میگذارند. مدیران خوب، شرایطی به وجود مـیآورنـدکه تحت آن افراد بتوانند این نیازهای عمده را از طریق کارشان ارضاء کنند. آنها همچنین چیزهایی که مانع ارضای نیازها هستند را از محیط کاری حذف  میکنند. 

 

تئوری سلسله مراتب نیازها 

ابراهام مازلو ¹ ، مدل خود را درباره انگیزش انسانی بر مبنای تجربه کلینیکـی خـود در  سـال 1943 ارایه داد. وی سه پیش فرض را در مورد انسانها به شرح ذیل بیان کرده است:  

1. انسانها موجوداتی هستند که دائماً خواهانند، همیشه میخواهند و بیشتر میخواهند اما آنچـهمیخواهند به آنچه که فعلاً دارند بستگی دارد. به محض اینکه نیازی برآورده شد، یکـی دیگـرجای آن را میگیرد، این فرایند پایان پذیر نیست و از تولد تـا مـرگ ادامـه دارد. بنـابراین، بـاوجود اینکه یک نیاز خاص ارضاء  میشود،  نیازها به طور کلی          نمیتوانند ارضاء شوند. 
2. نیاز ارضاء شده محرک رفتار نیست و فقط نیازهای ارضاء نشده محرک رفتارنـد. بـرای مثـال،نیاز خود را به هوا در نظر بگیرید. این نیاز، رفتار شما را فقط وقتی که از هوا محروم شـوید یـاتهدید به محرومیت شوید، تغییر میدهد. به این ترتیب، فقط نیازهای ارضـاء نـشده در رفتـارآدمی تأثیر دارند.
3. نیازهای انسان به ترتیب سلسله مراتب ظاهر میشوند و به محض اینکه نیـاز سـطح پـایینتـرارضاء شود، نیاز مرتبه بالاتر بیدار  میشود.  

 

این نیازها را  میتوان به شرح ذیل بیان کرد: 

1. نیازهای فیزیولوژیکی - اینها نیازهای اساسی برای ادامه زندگی انسان هستند مانند غـذا،آب، سرپناه و خواب، مازلو میگوید مادام که این نیازها ارضاء       نشدهاند، سایر نیازهـا موجـبانگیزش انسان    نمیشوند.

 

                                                 

1 Abraham Maslow   

 

2. نیازهای ایمنی یا امنیت- این نیازها به این معنی هستند که انسان مـیخواهـد از خطـرفیزیکی و ترس از دست دادن شغل، دارایی، غذا و سرپناه مصون بماند. نیازهـای ایمنـی یـاامنیت واقعاً تأمیناتی در برابر وقوع محرومیت در آینده هستند، یعنی ایمن ماندن از خطر وترس. در جوامع امروزی، دولتها از جان و مال اشخاص حمایت مـیکننـد و خطـر تجـاوز و تعدی به میزان زیادی تقلیل یافته است. قوانین استخدامی، قوانین کار و تـأمین اجتمـاعی،حقوق بازنشستگی، بیمه بهداشتی و درمانی، بیمه از کارافتادگی، حوادث و فوت و نظایر آنهمه و همه به منظور تأمین نیازهای ایمنی به وجود             آمدهاند.
3. نیازهای اجتماعی، تعلق و دوستی- بع د از اینکه نیازهای فیزیولـوژیکی و ایمنـی ارضـاءشدند، نیاز اجتماعی مورد قبول قرار گرفتن به وسیله دیگران، موجب برانگیخته شدن رفتارمیشود. ما محیطی را جستجو مـیکنـیم کـه در آن مـا را درک کننـد، احتـرام بگذارنـد وبخواهند. در سازمانها، رفتار دوستانه در گروه های غیر رسمی یک منبع عمـده تـأمین نیـازاجتماعی است.

 

4. نیازهای قدر و منزلت- این نیاز شناخت از طرف دیگران است که موجب احـساس خـودارزشی و اعتماد به نفس در فرد میشود. نیاز مزبور شامل تمایل به احترام به خود  و جلـباحترام از طرف دیگران است. احترام به خـود در واقـع شـناخت درونـی و احتـرام از سـویدیگران، شناخت برونی است. این امر موجب اعتماد بـه نفـس، اسـتقلال، اعتبـار و حیثیـتمی شود.

 

5. نیاز خودیابی - خودیابی (یا خود شکوفایی) بالاترین نیاز در سلسله مراتب نیازهـای مـازلواست. نیاز به خودیابی یعنی پیشرفت کامل و درک ظرفیتها و تواناییهـای بـالقوة انـسان تـابالاترین حد ممکن. به عقیدة مازلو، این نیاز هنگامی فعال میشـود و بـه صـورت انگیـزشعمل میکند که تمام نیازها به طور معقول ارضـاء شـده باشـند. در ایـن سـطح، انـسان درجستجوی کار معارضه جویانهای برمیآید که خلاقیت و فرصـت بـرای رشـد و پیـشرفت بـهوجود آورد . به ع بارت دیگر نیازی اسـت بـرای خودکـاوی و درون نگـری. انـسان موجـودیخودیاب، خلاق، مستقل، با محتـوا و خـودانگیز اسـت، برداشـت درسـتی از واقعیـت دارد وموجودی است که دایماً تلاش  میکند تا تواناییهای بالقوه خود را درک کند.

 

مدل سلسله مراتب نیازهای مازلو  یک مدل کلی است که در آن تمام نیازها تا حدودی با هـمدر تعامل هستند. نیازها لزوماً خطی نیستند و ترتیب آنها نیز غیر قابل انعطاف نیست، بلکه اهمیـتنسبی بسیاری از نیازها به طور مداوم تغییر میکند. یک انسان خودیاب اگر به طور ناگهـانی خلائـیناشی از مهر و محبت و دوستی برایش حادث شود، ممکن است اولویت نیازهای خود را تغییـر دهـد